Comments
Uważa się go za jeden z najcenniejszych i najstarszych historycznych diamentów, a zarazem najsłynniejszych klejnotów, które zaginęły i ich los do dziś nie jest znany. Wcześniej jednak kamień Florentine przebył zagadkową drogę z Indii do Europy i był ozdobą książęcych oraz królewskich dworów. Poznajcie więc tajemnicze losy tego piątego co do wielkości żółtego diamentu.
Dlaczego ?Florentine??
Klejnot ten zawdzięcza swoją nazwę włoskiemu miastu ? Florencji. W latach 1537?1860 była ona siedzibą księstwa Toskanii rządzonego przez kilka pokoleń rodziny Medyceuszy. To w posiadaniu tego rodu znajdował się kamień Florentine od końca XVI wieku aż do 1737 roku. Pierwsi właściciele z rodziny Medyceuszy zadecydowali więc, aby nazwać jeden z najpiękniejszych diamentów ze swojej kolekcji tak samo, jak nazywało się miasto, w którym rezydowali. Dzięki temu Florentine, mimo że ma indyjskie pochodzenie, kojarzy się teraz ze słonecznymi Włochami. I mimo że z czasem nadawano mu inne nazwy ? takie jak Toskania, Wielki Książę Toskanii, Austriacki Diament czy Austriacki Żółty Brylant ? pozostał pod swoją pierwotną ? Florentine.
Historyczny indyjski klejnot
Według różnych wersji opowiadających wczesne losy diamentu może on pochodzić z XV lub XVI wieku. Pierwsza z nich zakłada, że Florentine został wydobyty w jednej z indyjskich kopalń znajdujących się na wschodniej stronie Wyżyny Dekan, np. w Sambalpur, która istniała już od czasów starożytnych. Jeśli jednak klejnot odkryto w XVI wieku, może on pochodzić z kopalni Kollur of Golconda, która powstała w połowie XVI stulecia. Bez względu na to, którą z wersji uznamy za prawdziwą, jedno nie ulega wątpliwości ? Florentine jest kamieniem pochodzenia indyjskiego. Historycy zgodnie przyznają również, że stał się on własnością rodziny Medyceuszy w okresie panowania Ferdynanda I de Medici, trzeciego wielkiego księcia Toskanii.
Pierwsi właściciele i droga z Indii do Europy
Nie wiadomo, jak to się stało, że kamień przebył długą drogę z Indii do Włoch i trafił w posiadanie Medyceuszy. Według jednej z wersji tej historii portugalski gubernator Goa i hrabia Montesanto Ludovico Castro otrzymał nieoszlifowany klejnot od króla Vijayanagara po tym, jak zaatakował i pokonał królewskie wojska w południowych Indiach. Następnie przetransportowano Florentine do Rzymu i powierzono pod opiekę jezuitom. Wtedy ozdobą zainteresował się Ferdynand I de Medici i po długich negocjacjach odkupił ją od rodziny Castro. Po śmierci księcia Toskanii władzę przejął jego syn, Cosimo II. Stał się on również właścicielem diamentu zakupionego przez ojca.
Postanowił poddać klejnot obróbce jubilerskiej, którą powierzył weneckiemu mistrzowi Pompeo Studentoliemu. 10 października 1615 roku przycięty i oszlifowany kamień został dostarczony do rąk księcia.
Druga wersja historii Florentine
Według drugiej wersji losów Florentine opuścił on Indie w nieznanych okolicznościach, a kiedy trafił do Europy, został zakupiony przez księcia Burgundii Karola Zuchwałego.
Stało się to między 1467 a 1477 rokiem, a więc około 100 lat wcześniej niż diament miał trafić w posiadanie Ludovico Castro zgodnie z pierwszą wersją wydarzeń. Książę Karol zdecydował, aby cięciem i szlifowaniem klejnotu zajął się Ludwik van Berken, a kiedy obróbka jubilerska została zakończona, zaczął nosić ozdobę jako zawieszkę na złotym łańcuszku. Miał też zwyczaj zakładania takiej biżuterii na ważne bitwy, wierząc, że przynosi to mu szczęście. W 1477 roku los przestał mu jednak sprzyjać ? został zabity w bitwie pod Nancy. Ciało księcia znalazł jeden z żołnierzy, który postanowił zabrać Florentine, a następnie ? myśląc, że to żółte szkiełko ? sprzedać za jednego florina (lokalną walutę Florencji). Ozdoba zaczęła przechodzić z rąk do rąk, aż w końcu trafiła do kolekcji Ferdynanda I de Medici. Od tego momentu obie wersje losów Florentine zaczynają się pokrywać.
Tajemnicze zaginięcie
Po śmierci ostatniego potomka rodu Medyceuszy słynny diament trafił w posiadanie Habsburgów i dołączył do ich pokaźnych zbiorów klejnotów koronnych znajdujących się w Wiedniu. Był tam przechowywany aż do I wojny światowej. Wtedy austriacka rodzina królewska udała się na wygnanie do Szwajcarii, zabierając ze sobą cenny kamień. Najprawdopodobniej w tym czasie jeden z bliskich przyjaciół Habsburgów ukradł Florentine i wywiózł go do Ameryki Południowej razem z innymi austriackimi klejnotami koronnymi. Po tym incydencie diament miał trafić do Stanów Zjednoczonych, gdzie ponownie poddano go obróbce jubilerskiej, a następnie sprzedano. Wtedy słuch po nim zaginął, dlatego dziś Florentine zalicza się do najsłynniejszych utraconych klejnotów w historii. Encyklopedia Britannica podaje jednak odmienną wersję wydarzeń. Według niej kamień ten pozostał w Austrii aż do II wojny światowej. Wtedy został przejęty przez Niemców, a następnie odzyskany przez amerykańską armię. Jej generał Mark Clark zwrócił cenną ozdobę Austriakom.
Ta teoria nie wyjaśnia jednak, co stało się z diamentem po tych wydarzeniach, dlatego jego kolejne losy pozostają tajemnicą.
Charakterystyka słynnego diamentu
Barwę tego kamienia szlachetnego określono jako jasnożółtą z odcieniem zielonkawym, co jest dość niespotykanym kolorem wśród indyjskich ozdób, które przeważnie były całkowicie bezbarwne. Miał też nieregularny kształt i szlif podwójnej róży z 126 fasetami, który z czasem został zmieniony na briolette.
Masa Florentine wynosi zaś 137,27 karata. Taki rozmiar zapewnił mu piątą pozycję na liście największych żółtych diamentów, jakie dotychczas wydobyto. Większe od niego okazały się tylko takie klejnoty, jak 407,48-karatowy Incomparable, 253,7-karatowy Oppenheimer, 234,65-karatowy De Beers oraz 205,07-karatowy Red Cross. Za sprawą swojej barwy Florentine jest też najprawdopodobniej diamentem typu IaAB. Oznacza to, że za jego kolor odpowiadają znajdujące się w jego strukturze krystalicznej atomy azotu.
Z powodu burzliwych i nie do końca jasnych losów Florentine nigdy nie został przebadany w laboratorium gemmologicznym. Nie wiadomo zatem, jaką ma czystość lub też jakiej klasy jest jego barwa. Odnotowano jednak, że kiedy trafił do kolekcji austriackich klejnotów koronnych, jego wartość została wyceniona na około 750 tysięcy dolarów. Gdyby dziś pojawił się na aukcji, byłaby ona z pewnością znacznie większa.
Nazywa się go ?jubilerem królów i królem jubilerów?. Nie tylko stworzył znaną na całym świecie markę biżuterii, lecz także zaszczepił w kolejnych pokoleniach rodu Cartier miłość do sztuki jubilerstwa. Dzięki temu firma Louisa-François Cartiera latami rosła w siłę i do dziś pozostaje jedną z najbardziej rozpoznawalnych oraz pożądanych. Poznajcie więc człowieka, który odpowiada za jej powstanie.
Lata zdobywania doświadczeń
Podobnie jak wielu mistrzów w swoim fachu, urodzony w 1819 roku Louis-François Cartier podporządkował całą swoją edukację jednemu celowi ? profesji jubilerskiej. Przez 10 lat zdobywał cenne doświadczenie pod okiem mistrza Adolphe?a Picarda, u którego był pomocnikiem, a następnie jubilerem. W 1847 roku, kiedy miał 28 lat, postanowił w końcu odkupić warsztat swojego nauczyciela, znajdujący się pod adresem Montorgueil 29 w drugiej dzielnicy Paryża. W ten sposób powstała marka Cartier.
Dlaczego Francuzki pokochały Cartiera?
Słynął nie tylko z niesłychanego talentu jubilerskiego, lecz także z odwagi w realizacji nawet najbardziej ekstrawaganckich pomysłów klientów. Dzięki temu szybko zdobył ich zaufanie, a zachwyt nad biżuterią marki Cartier rozniósł się po całej Francji. Sprawiło to, że już po sześciu latach pracy na własny rachunek Louis-François mógł sobie pozwolić na przeniesienie swojego salonu do Palais-Royal w pierwszej dzielnicy Paryża. Okolica ta uchodziła w tamtych czasach za najmodniejsze miejsce zakupu dóbr luksusowych. Jubiler nie spoczął jednak na laurach, ale postawił na dalszą ekspansję swojej marki. Już w 1859 roku otworzył kolejne atelier, tym razem w drugiej dzielnicy stolicy Francji.
Jubiler arystokratów i królewskich rodów
Biżuteria od Cartiera szybko stała się ulubioną wśród francuskich arystokratek. Jubiler zdobył nawet przychylność księżnej Mathilde (kuzynki cesarza Napoleona III) oraz cesarzowej Eugenii. Zostały one stałymi klientkami Louisa-François, ale także zapewniły mu protekcję, która umożliwiła firmie dalszy rozwój, a nawet światową ekspansję. Pomogła w tym również rodzinna współpraca ? okazało się bowiem, że syn Cartiera Alfred również jest utalentowanym jubilerem, a także ma wyjątkowy talent do interesów. Przejął on w 1874 roku zarządzanie marką, a dzięki projektowanym wspólnie z ojcem ozdobom zyskał sympatię wielu arystokratycznych rodów. W kolejnych latach okazało się, że następne pokolenia rodu Cartier również doskonale radzą sobie z rodzinnym biznesem. W 1899 roku zarządzanie nim przejęli bowiem trzej wnukowie Louisa-François ? Louis, Pierre i Jacques. Założyciel marki zmarł zaś w 1904 roku i został pochowany na cmentarzu Gonards w Wersalu.
Jubiler królów
Początek XX wieku to czas powstawania kolejnych salonów francuskiego rodu ? nie tylko w Paryżu, lecz także w Londynie czy Nowym Jorku. W 1902 roku król Edward VII podczas swojej koronacji miał na sobie diadem od Cartiera. To ten władca określił go również mianem ?jubilera królów i króla jubilerów?. Określenie to wcale nie było przesadzone ? Cartier stał się bowiem w kolejnych latach oficjalnym jubilerem nie tylko króla Edwarda VII, lecz także władcy Portugalii Karola I, cara Rosji Mikołaja II, króla Syjamu (obecnie Tajlandii) Chulalongkorna oraz władców Serbii (Piotra I), Albanii (Zoga I), Belgii (Alberta I) i Egiptu (Fouada I).
Historyczna zmiana
Kolejnym sukcesem marki było wynalezienie pierwszego męskiego zegarka noszonego na nadgarstku. Jak to się stało? W 1904 roku brazylijski pilot Alberto Santos-Dumont poskarżył się swojemu przyjacielowi Louisowi Cartierowi, że trudno mu jest korzystać z zegarka kieszonkowego podczas lotu. Jubiler zaprojektował więc płaski czasomierz, który można było założyć na nadgarstek. W ten sposób powstał pierwszy taki model na świecie, nazwany od nazwiska pilota ?Santos?, a marka Cartier stała się światowym potentatem w branży zegarków.
Dalsze sukcesy
Również w branży biżuterii ślubnej Cartier zdobył wysoką pozycję. Stało się to po tym, jak hollywoodzka aktorka Grace Kelly otrzymała od księcia Monako pierścionek zaręczynowy wykonany przez tę markę. Został on ozdobiony trzema imponującymi diamentami i wyceniony na 4,06 miliona dolarów. Brylanty od Cartiera wystąpiły także w 1974 roku w filmie ?Wielki Gatsby?, a wcześniej, w 1953 roku śpiewała o nich Marilyn Monroe w filmie ?Mężczyźni wolą blondynki?. Francuska marka doczekała się nawet własnego placu ? na nowojorskim skrzyżowaniu Piątej Alei i 52. Ulicy znajduje się bowiem Plac Cartiera. Dzięki temu stworzona przez Louisa-François firma zapisała się na zawsze nie tylko w historii jubilerstwa.
Wystarczy wymówić jego nazwę, aby na myśl przyszedł jeden z najbardziej znanych diamentów w historii gemmologii. Excelsior przez 12 lat był największym kamieniem tego typu, jaki udało się wydobyć. W 1905 roku został zdetronizowany przez Cullinana, dlatego do dziś znajduje się na drugim miejscu. Eksperci uważają jednak, że obróbka jubilerska tego klejnotu to największa tragedia w historii jubilerstwa. Dziś dowiecie się, dlaczego.
Skąd wzięła się nazwa ?Excelsior??
Już sama nazwa tego diamentu kojarzy się bardzo ekskluzywnie. Nic dziwnego, jest ona bowiem nadawana różnego rodzaju przedmiotom, aby podkreślić ich najwyższą jakość. Z tego powodu zainspirowała również właścicieli 995-karatowego nieoszlifowanego klejnotu. Przed obróbką jubilerską przypominał on swoim kształtem bochenek chleba ? z jednej strony był płaski, z drugiej zaś wyrastał jak na drożdżach.
Tym razem jednak to nie wygląd tej bryły przyczynił się do wyboru jej nazwy. Większy wpływ na nią miał zapewne jego imponujący rozmiar, dzięki któremu Excelsior na kilka lat stał się największym diamentem, jaki dotychczas udało się wydobyć.
Odkrycie słynnego klejnotu
Poprzednik Excelsiora na podium największych diamentów świata ? 787-karatowy Wielki Moguł ? cieszył się zaszczytnym pierwszym miejscem przez 243 lata. Został zdetronizowany w 1893 roku, kiedy to w kopalni Jagersfontein w Republice Południowej Afryki wydobyto klejnot o masie 995 karatów. Spółkę tę założono zaledwie pięć lat wcześniej, dlatego to znalezisko wywołało dodatkowe emocje i utwierdziło jej właścicieli w przekonaniu, że wybrali doskonałą lokalizację. A jak doszło do odkrycia Excelsiora? Pracownik kopalni, który wieczorem 30 czerwca 1893 roku zajmował się ładowaniem żwiru, zauważył na swojej łopacie duży, niebiesko-biały kamień, który wyglądał jak diament. Mężczyzna szybko go schował i postanowił dostarczyć prosto do rąk zarządcy kopalni.
Wielka radość
Później stwierdzono, że kamień ten rzeczywiście jest ogromnym diamentem i posiada cechy charakterystyczne dla klejnotów wydobywanych w kopalni Jagersfontein. Są nimi specyficzna niebiesko-biała barwa, a także znajdujące się wewnątrz czarne plamki. Odkrycie to wywołało taką radość, że zarząd spółki postanowił wyróżnić swojego pracownika za uczciwość i nagrodzić sumą 500 funtów w gotówce oraz koniem wyposażonym w siodło i uzdę. Sama firma zyskała zaś sławę na całym świecie i na zawsze otrzymała wysokie miejsce w historii jubilerstwa.
Dalsze prace nad diamentem
Po potwierdzeniu, że znaleziony kamień jest diamentem, postanowiono wysłać ozdobę do Londynu, aby dokładnie ją zbadać i ubezpieczyć. Tam pozostała nieoszlifowana aż przez 10 lat, do 1903 roku. Wtedy wysłano ją do Amsterdamu, do I. J. Asscher & Co., renomowanej holenderskiej firmy zajmującej się obróbką jubilerską kamieni szlachetnych. Po długich przygotowaniach w 1904 roku eksperci z tej pracowni zdecydowali się podzielić Excelsior na 10 części. Następnie przycięto je i oszlifowano, w wyniku czego powstało 21 kamieni o różnej masie. Łącznie miały one 373,75 karata, co pokazuje, że podczas prac utracono prawie 63% masy Excelsiora. Mimo że strata była bardzo duża, uznano, że ostateczny efekt jest jeszcze lepszy niż się spodziewano, ponieważ dzięki temu powstały kamienie o wyższej jakości.
10 największych klejnotów powstałych z Excelsiora
W wyniku prac holenderskich ekspertów powstały 69,68-karatowy Excelsior I, 47,03-karatowy Excelsior II oraz 46,9-karatowy Excelsior III. Wszystkie te największe kamienie pochodzące z tej słynnej bryły są w szlifie gruszki. Pierwszy z nich w 1991 roku został poddany analizie w słynnym laboratorium gemmologicznym GIA, dzięki czemu wiadomo, że jego czystość to VS-2 (zawiera nieznaczne inkluzje), a klasa barwy to G (niemal bezbarwny).
Czwarty co do wielkości diament ? Excelsior IV ? to markiza o masie 40,23 karata. Kolejnym jest ponownie gruszka, która ma 34,91 karata. W pierwszej dziesiątce znajdują się jeszcze dwie markizy (28,61 oraz 26,30 karata) i trzy gruszki, których masa wynosi kolejno 24,31, 16,78 oraz 13,86 karata.
Nowi właściciele cennych kamieni
Powstałe w wyniku obróbki Excelsiora diamenty były sprzedawane różnym firmom i kolekcjonerom. Trzy z tych słynnych klejnotów zakupiła marka Tiffany & Co., zaś nabywcy pozostałych byli anonimowi. Wiadomo jedynie, że jeden z kamieni w szlifie markizy znalazł się w 1939 roku na wystawie zorganizowanej przez spółkę De Beers w Nowym Jorku. Excelsior I trafił zaś do amerykańskiej rodziny, która dopiero w 1989 roku sprzedała go firmie Graff Diamonds Ltd. of London. Od niej odkupił ozdobę anonimowy klient, a następnie ponownie wystawiano ją na sprzedaż dwukrotnie ? w 1991 oraz 1996 roku. Podczas tej ostatniej aukcji niemal 70-karatowy Excelsior I został zakupiony przez Roberta Mouawada za 2 624 000 dolarów. Nowy właściciel osadził klejnot w zjawiskowej diamentowej bransoletce i w takiej postaci do dziś znajduje się on w imponującej kolekcji kamieni szlachetnych należących do Mouawada.
Charakterystyka diamentu
Imponująca masa 995 karatów nie jest jedyną unikatową cechą, jaką charakteryzuje się Excelsior. Ma on również wyjątkowy niebiesko-biały odcień, który został sklasyfikowany jako G, co oznacza, że jest niemal całkowicie bezbarwny. Nie zbadano dotychczas czystości kamienia, jednak eksperci przewidują, że może on zawierać nieznaczne wewnętrzne inkluzje. Kształt diamentu umożliwił zaś podzielenie go aż na 21 osobnych klejnotów o różnej masie ? od około 70 karatów do mniej niż jednego karata. Przypuszcza się, że dokonano tego, aby pozbyć się jak największej ilości czarnych plamek oraz wytrąceń znajdujących się wewnątrz struktury Excelsiora. Jego właściciele zadecydowali bowiem, że lepiej jest mieć więcej mniejszych diamentów o lepszej jakości niż mniej kamieni o dużej masie, ale gorszej czystości.
Największy błąd w historii jubilerstwa?
Excelsior do dziś uważany jest za diament o historycznym znaczeniu, dlatego wielu ekspertów twierdzi, że podzielenie go na 21 mniejszych klejnotów, z których największy ma ?zaledwie? 70 karatów, było niewybaczalnym błędem. Alphen F Williams, były dyrektor generalny spółki De Beers, przyznał nawet, że jest to ?największa tragedia naszych czasów w historii słynnych diamentów?. Dlatego w przypadku Cullinana nie powtórzono już tego błędu, a jego obróbkę zaplanowano tak, aby w jej wyniku powstały największe oszlifowane diamenty na świecie.
W środę 20 kwietnia unikatowy 15,99-karatowy birmański rubin został sprzedany na aukcji Christie?s New York Magnificent Jewels za niemal 14,17 miliona dolarów. Tym samym udało mu się pobić amerykański rekord i w ten sposób stał się najdroższym kolorowym kamieniem szlachetnym, jaki kiedykolwiek sprzedano na terytorium Stanów Zjednoczonych.
Rekordowe połączenie rubinu i diamentów
Ten rubin w szlifie owalnym jest znany pod nazwą Jubilee. Osadzono go w centralnym miejscu okazałego pierścienia z 18-karatowego złota i otoczono mniejszymi okrągłymi diamentami. Ta wyjątkowa biżuteria została zaprojektowana przez markę Verdura. Przed rozpoczęciem aukcji eksperci przewidywali, że ozdoba osiągnie cenę od 12 do 15 milionów dolarów. Walka rozpoczęła się od kwoty 10 milionów, którą zaproponował jeden ze znajdujących się na sali oferentów. Wkrótce okazało się jednak, że oferty kupna zaczęły być składane telefonicznie, dzięki czemu cena rubinu zaczęła powoli szybować w górę, aż niemal osiągnęła górną granicę, jaką szacowali eksperci. Firma Christie?s poinformowała media, że ostatecznie nowym właścicielem unikatowego rubinu został anonimowy kolekcjoner pochodzący z Europy.
Unikat na skalę światową
Specjaliści podkreślają, że tak duże birmańskie rubiny, których masa wynosi ponad 15 karatów, występują w przyrodzie niezwykle rzadko. Dzięki temu Jubilee jest prawdziwym unikatem w świecie kolorowych kamieni szlachetnych. Został przebadany w słynnych laboratoriach gemmologicznych, takich jak American Gemological Laboratories (AGL) oraz SSEF Swiss Gemmological Institute. Dzięki temu wiadomo, że zawiera w swojej strukturze inkluzje, które są charakterystyczne dla doliny Mogok w Birmie. Miejsce to słynie z wysokiej zawartości chromu w glebie, co daje pochodzącym stamtąd rubinom intensywny, nasycony, czerwony kolor zwany ?krwią gołębia?, a także wysoką fluorescencję, która ożywia je i dodaje im niesamowitego blasku. Dzięki temu są jednymi z najbardziej pożądanych, a zarazem najdroższych kolorowych klejnotów na świecie.
Jubilee ma również żywą czerwoną barwę i nie został poddany żadnej obróbce cieplnej ani innym tego typu zabiegom, które mają na celu podniesienie jakości naturalnych kamieni szlachetnych.
Główny bohater nowojorskiej aukcji
Oprócz tego słynnego rubinu na aukcji w Nowym Jorku sprzedano również niemal 250 innych klejnotów. Znajdują się wśród nich unikatowe diamenty ? między innymi 10,07-karatowy o barwie fioletowo-różowej czy też 40,43-karatowy w kolorze klasy D (czyli zupełnie bezbarwny) ? ale także cenna biżuteria takich marek, jak Cartier, Graff, David Webb, Harry Winston czy też Buccellati. Wiele z tych ozdób pochodzi z kolekcji zmarłego w zeszłym roku filantropa Carrolla Petrie, a także ze zbiorów kilku innych prominentnych amerykańskich rodzin. To kamień Jubilee stał się jednak prawdziwą gwiazdą wydarzenia. Pobił też rekord, który od 26 lat należał do innego rubinu ? 16,2-karatowego, sprzedanego na aukcji Christie?s w październiku 1990 roku.