Comments
Do branży jubilerskiej trafił w wieku zaledwie 11 lat i mimo niezwykle trudnych początków nie zraził się, ale przez wiele lat rozwijał swój unikatowy, niepowtarzalny styl. Dzięki temu firma Fouquet stała się XIX- oraz XX-wieczną jubilerską potęgą rozpoznawalną na arenie międzynarodowej. Dowiedzcie się, jak do tego doszło i jakie biżuteryjne dzieła sztuki powstały w pracowni Alphonse’a Fouqueta.
Trudne początki
Fouquet urodził się w 1828 roku we Francji. Niewiele wiadomo o jego pochodzeniu oraz rodzinie, ale – jak sam przyznał w swoich wspomnieniach – do branży jubilerskiej trafił bardzo wcześnie, bo już w wieku zaledwie 11 lat. W 1839 roku rozpoczął bowiem praktyki u słynnego wówczas paryskiego jubilera Henriego Meusniera. Okazał się on nienajlepszym zwierzchnikiem. Zmuszał młodego adepta sztuki jubilerskiej do 14, a nawet 20 godzin pracy dziennie, a także znęcał się nad nim zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Fouquet wytrzymał w pracowni Meusniera pięć lat, po czym przeniósł się na praktyki do innego zakładu. Tam warunki okazały się lepsze, ale wynagrodzenie nadal pozostawiało wiele do życzenia.
Alphonse Fouquet – doskonały projektant i rzemieślnik
Dopiero 1847 rok okazał się dla młodego Francuza przełomowy. Właśnie wtedy doceniono jego talent i zaproponowano mu stanowisko projektanta biżuterii w firmie M. Pinarda. Tam okazało się, że mężczyzna nie tylko potrafi zaprojektować cenne ozdoby, lecz także sprawnie wykonać je na podstawie stworzonych szkiców. Dzięki temu wyróżnił się na tle współpracowników i zdobył opinię niezwykle utalentowanego jubilera. Pomogła mu ona zdobywać doświadczenie w kolejnych salonach jubilerskich, aż w końcu w 1860 roku Alphonse Fouquet otworzył swoją własną pracownię przy paryskiej ulicy Avenue de l’Opera.
Wyjątkowe projekty
W ciągu wielu lat zdobywania doświadczenia Fouquetowi udało się wypracować swój własny, niepowtarzalny styl, który rozkwitł w latach 70. i 80. XIX wielu. Biżuteria projektowana przez Francuza słynęła bowiem z nawiązań do sztuki Renesansu oraz secesji. Ozdabiały ją bogato wysadzane kamieniami sfinksy, smoki, syreny i inne postacie z mitologii. Projekty te zostały docenione nie tylko przez modne paryżanki, lecz także przez innych jubilerów. W latach 70. Alphonse rozpoczął sprzedaż swoich ozdób nie tylko we Francji, lecz także w całej Europie. W 1878 roku wystawił natomiast jeden ze swoich projektów w konkursie odbywającym się w ramach wystawy Universal w Paryżu. Zdobył tam główną nagrodę, a jego dzieła zostały określone jako „absolutnie bezbłędne” przez jubilera Falize. Potem wielokrotnie brał udział w międzynarodowych wystawach oraz konkursach, na których zdobywał liczne wyróżnienia.
Nowatorskie pomysły
Zarówno renesansowe, jak i późniejsze secesyjne projekty Francuza były nie tylko oryginalne oraz bogato zdobione, lecz także – jak na tamte czasy – odważne i kontrowersyjne. Zdziwienie, a także zainteresowanie wzbudziło na przykład umieszczanie w biżuterii Fouqueta wizerunków kobiet, co uchodziło wówczas za nowatorskie, a niektórzy uznali nawet taki zabieg za herezję. Jubiler nie zrażał się jednak krytyką i konsekwentnie promował swój unikatowy styl. Decyzja ta okazała się słuszna, ponieważ stałych klientów przybywało, a marka rosła w siłę. Alfonse’owi udało się również przekazać swoją pasję kolejnym pokoleniom – w 1895 roku zarządzanie firmą przejął bowiem jego syn, Georges.
Rodzinna marka
Georges nie zawiódł nadziei, które pokładał w nim ojciec. Kontynuował jego działalność i projektował biżuterię w stylu secesyjnym. Jednocześnie był oczarowany jubilerskimi nowinkami i nieustannie poszukiwał nowych inspiracji. Historycy uważają nawet, że w tamtym okresie ozdoby marki Fouquet należały do ścisłej europejskiej czołówki, a równać się z nimi mogły tylko klejnoty powstające w pracowni René Lalique’a. W 1925 roku Georges został wybrany na przewodniczącego związku zawodowego paryskich jubilerów „Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Modernes”. W 1901 roku przeniósł również salon marki do bardziej ekskluzywnej paryskiej dzielnicy. Otworzył go przy Rue Royale, gdzie do współpracy zaprosił słynnego czeskiego grafika i malarza Alfonsa Muchę. Zaprojektował on wnętrze nowego butiku Fouqueta. Współpraca ta okazała się niebywałym sukcesem, a wystrój nowego salonu okrzyknięto prawdziwym dziełem sztuki.
Biżuteria projektu Gorgesa
Młodszy z pokolenia Fouquetów szczególnie upodobał sobie złoto jako najważniejszy szlachetny kruszec. Dodawał do niego różnokolorowe emalie, opale, róg, perły, a czasami także drobne diamenty. Dominujące były też motywy naturalistyczne, które podbiły serca ówczesnej bohemy, artystów i arystokratów. Jedną z najwierniejszych wielbicielek biżuterii od Fouqueta była też aktorka Sarah Bernhardt. Po 1910 roku Georges postanowił odświeżyć wizerunek swojej marki. Porzucił styl secesyjny na rzecz bardziej abstrakcyjnego, a także rozpoczął przygotowania swojego syna Jeana do przejęcia zarządzania marką.
Następne pokolenie rodu Fouquet
W 1919 roku kolejny jubiler z pokolenia Fouquetów stanął na czele rodzinnej firmy. Jean – bo właśnie o nim mowa – wyspecjalizował się w tworzeniu geometrycznej biżuterii w stylu art déco. Tak jak ojciec, chętnie wykorzystywał kolorowe emalie, a po 1922 roku zaczął produkować broszki, bransoletki, wisiorki i spinki z motywami kwiatowymi. Cenne kamienie szlachetne zastępował onyksem, koralem oraz jadeitem, a także z topazem, akwamarynem, kryształem oraz ametystem.
Najważniejsi przedstawiciele epoki
Dziś biżuterię marki Fouquet można podziwiać w najsłynniejszych muzeach, na przykład w nowojorskim Metropolitan Museum of Art, londyńskim Muzeum Wiktorii i Alberta czy też paryskich Petit Palais oraz Muzeum Carnavalet. Mimo że marka przetrwała burzliwe czasy I wojny światowej, XX-wieczne zawirowania na rynku jubilerskim doprowadziły do jej likwidacji. Potomkowie Alphonse’a Fouqueta do dziś są jednak uważani za jednych z najważniejszych twórców ozdób w stylu art déco. Historycy podkreślają też, że to właśnie ich projekty były przełomowe oraz miały ogromny wpływ na pozostałą biżuterię tworzoną w tamtych czasach.
Biała jedwabna nić zamiast pierścionka zaręczynowego czy też oświadczyny jako prośba aby, przyszła żona gotowała mężowi zupę do końca życia – to tylko niektóre z nieznanych nam zwyczajów zaręczynowych z Kraju Kwitnącej Wiśni. Czy małżeństwa nadal są w nim aranżowane? I czy Japonki noszą pierścionki zaręczynowe? Poznajcie odpowiedź na te i wiele innych pytań.
Zaręczynowi pomocnicy
Jeszcze nie tak dawno, bo do połowy XX wieku powszechnym zwyczajem było aranżowanie małżeństwa przez rodziców przyszłych państwa młodych. Dziś odchodzi się od tej tradycji, a zakochani mają więcej swobody w wyborze żony lub męża. Często jednak pomagają im w tym swaci, a nawet… specjalne biura zajmujące się zawodowo aranżowaniem związków. Przyszli teściowie nadal odgrywają również ważną rolę w ceremonii zaręczyn. Kiedy zakochani zdecydują się już na ten krok, odbywają się tak zwane spotkania zaręczynowe, w których biorą udział również ich rodzice.
Spotkanie pierwsze
Podczas oficjalnego spotkania (tak zwanego yuino lub yui-no), w którym biorą udział potencjalni teściowie, zakochani, a często również swaci, rodzice pana młodego mają za zadanie obdarować przyszłą synową różnego rodzaju prezentami. Należą do nich między innymi podarunki praktyczne (takie, jak ubrania, przedmioty codziennego użytku i pieniądze schowane w specjalnym woreczku), ale również te bardziej tradycyjne – japońska herbata, antałek z sake (symbol radości oraz pomyślności) czy też lniane nici. Upominki te nie są bez znaczenia – pełnią bowiem istotną funkcję również podczas wesela. W tym dniu para młoda ma za zadanie zaprezentować je wszystkim zebranym gościom. Ze względu na uroczysty charakter takiego wieczoru, spotkanie to może kosztować tysiące dolarów. Im rodziny przyszłych państwa młodych są zamożniejsze, tym wyższą kwotę pochłonie taka ceremonia.
Spotkanie drugie
Jeśli obie rodziny uznają, że pierwsze spotkanie zaręczynowe się udało, planują kolejne, tym razem mniej formalne. Po drugiej wizycie oficjalnie rozpoczyna się czas zaręczyn. Jak do tego dochodzi? Zgodnie z tradycją zakochany mężczyzna powinien wypowiedzieć ważne zdanie: „pragnę, abyś gotowała dla mnie zupę miso do końca mojego życia”.
Tak poetyckie, a zarazem oryginalne wyznania nie są Japończykom obce. Dawniej zapewniali oni bowiem o swojej miłości słowami „chcę położyć się z tobą w tym samym grobie”. Delikatniejszą, współczesną wersją opowiedzenia o uczuciu jest natomiast stwierdzenie „chcę zestarzeć się razem z tobą”. Bez względu na wypowiedzianą formułkę, przyszły pan młody musi jednak uzyskać od rodziców wybranki oficjalną zgodę na małżeństwo. Jeśli tego nie zrobi, jego przyszły teść poczuje się znieważony, a ukochana będzie nawet mogła zażądać rozstania. Wielu młodych Japończyków nadal wyznaje bowiem zasadę „rodzina przede wszystkim”.
Tradycyjny upominek od narzeczonego w Japonii
Podczas drugiego spotkania ustalana jest także data ślubu, a przyszły pan młody wręcza swojej wybrance prezent. Nie zawsze jest nim zjawiskowy pierścionek z diamentem, chociaż pary wzorujące się na europejskich zaręczynach często wybierają taką biżuterię. Japońscy tradycjonaliści pozostają natomiast przy innych upominkach – woreczku z pieniędzmi lub białych lnianych niciach, które są symbolem wspólnego celu, czyli spędzenia życia we dwoje. Brzmi romantycznie, prawda?
Zaręczynowa biżuteria
Z drugiej jednak strony Japonki, które są zakochane w modzie i zachodniej kulturze, marzą o złotym pierścionku z diamentem od Tiffany’ego. Prezent taki powinien mieć odpowiednią wartość – w Japonii bowiem wciąż obowiązuje przekonanie, że zaręczynowa biżuteria musi kosztować trzykrotność miesięcznej pensji przyszłego narzeczonego. Średnia wypłata w Kraju Kwitnącej Wiśni wynosi około 350 tysięcy jenów (10 tysięcy złotych). Za pierścionek z brylantem trzeba by więc zapłacić ponad milion jenów (30 tysięcy złotych). Rzeczywistość odbiega jednak od tych wyobrażeń – według badań średnia cena pierścionka zaręczynowego kupowanego w Japonii to 350 tysięcy jenów, a więc równowartość jednej, a nie trzech pensji.
Zaręczynowa moda
Japończycy zazwyczaj wybierają ozdoby wykonane nie ze złota, ale z droższej platyny i ozdobione przezroczystym diamentem w szlifie brylantowym. Zdarza się też, że po wewnętrznej stronie znajduje się grawer lub też zatopiony jest jeszcze jeden kamień, tym razem w kolorze niebieskim. Jest to japońska wersja „czegoś niebieskiego”, co ma przynieść zakochanym szczęście w małżeństwie. Wielbiciele bardziej ekstrawaganckiej biżuterii mogą natomiast zdecydować się na… pierścionek ozdobiony motywami z bajek Walta Disneya. Marka 4℃ przygotowała bowiem specjalną serię, w której znajdują się na przykład zaręczynowe propozycje z wygrawerowaną Myszką Miki.
Upominek z odpowiednią metką
Japonki bez ogródek przyznają także, że bardzo ważna jest marka pierścionka zaręczynowego. Wskazane jest bowiem, aby pochodził on z jednego z najpopularniejszych światowych salonów jubilerskich. Powszechne jest więc konsultowanie tego zakupu z przyszłą żoną – powinna ona doradzić, jaki model, rozmiar, ale nawet jaka firma i cena będą dla niej satysfakcjonujące. Jeśli narzeczony nie zapyta ukochanej o zdanie i nie trafi w jej gust, z pewnością dowie się o jej rozczarowaniu. Zdarzają się nawet pełne zawodu relacje w Internecie, w których młode Japonki piszą, że od dziecka marzyły o pierścionku za np. 1500 tysięcy jenów, oczywiście z błękitną metką Tiffany’ego, a dostały „skromną” ozdobę za jedyne 200 tysięcy, w dodatku nieznanej marki. „Tania” biżuteria zaręczynowa jest też sygnałem dla wszystkich, że obdarowana nią kobieta ma skąpego narzeczonego.
Pomocnicy i mediatorzy
Kolejnymi ważnymi uczestnikami japońskich oświadczyn są inni narzeczeni. Para, która właśnie się zaręcza, wybiera innych zakochanych oczekujących na ślub (najczęściej znajomych), aby ci towarzyszyli im w przygotowaniach do wesela, wspierali ich oraz pomagali przeżyć czas aż do ceremonii ślubnej. Tacy „pomocnicy” mają też być pośrednikami między przyszłym mężem i żoną, a nawet… pogodzić ich ze sobą w razie kłótni i ryzyka odwołania ślubu.
W przeciwieństwie do innych słynnych kamieni szlachetnych pochodzi on z Ameryki Południowej. I tak jak ognisty temperament jej mieszkańców jest znany na całym świecie, tak i ognista barwa tego klejnotu przyniosła mu międzynarodową sławę. Poznajcie więc losy największego czerwonego diamentu w historii – Moussaieff Red.
Dlaczego „Moussaieff Red”?
Nazwa tego diamentu składa się z dwóch elementów. Pierwszy z nich został dodany, aby pokazać światu, czyją klejnot jest własnością. Drugi natomiast podkreśla unikatową barwę tego kamienia szlachetnego. Zanim jednak usłyszano o Moussaieff Red, w latach 90. ozdoba ta została zakupiona przez William Goldberg Corporation of New York. Wtedy nazywała się Red Shield i taką nazwę nosiła aż do 2001 roku, kiedy to wystawiono ją ponownie na sprzedaż. Zwycięzcą aukcji okazała się firma Moussaieff Jewelers Ltd. i w ramach upamiętnienia tej transakcji diament ponownie nazwano – tym razem mianem Moussaieff Red.
Historia klejnotu – zaskakujące odkrycie
W przeciwieństwie do wielu słynnych kamieni szlachetnych, Moussaieff Red nie został odkryty ani w Afryce, ani w Indiach. Miejscem jego pochodzenia jest bowiem… Brazylia. Mimo że kraj ten nie jest diamentowym potentatem, w niektórych jego regionach wydobywa się te minerały. Bohatera dzisiejszego tekstu znalazł natomiast brazylijski rolnik. Zaskakujące odkrycie miało miejsce w połowie lat 90. XX wieku, a wyjątkowo cennym znaleziskiem od razu zainteresowała się firma William Goldberg Diamond Corporation of New York. Nie wiadomo jednak, za jaką kwotę został wówczas zakupiony przez jej przedstawicieli. Pewne jest jedynie, że szybko przetransportowano go do Stanów Zjednoczonych, gdzie szlifierze pracujący dla nowojorskiej spółki przystąpili do jego obróbki jubilerskiej.
Nowy właściciel i nowa nazwa
Masa diamentowego samorodka początkowo wynosiła 13,9 karata. Po przycięciu i oszlifowaniu powstał z niego zjawiskowy 5,11-karatowy klejnot, którego pełna nazwa brzmiała Red Shield by the Goldberg Corporation. Obowiązywała ona tylko do początków XXI wieku – wtedy kamień ten został sprzedany, a nowi właściciele postanowili upamiętnić swoją firmę w określeniu, którym posługujemy się do dziś. Od tamtej pory nie odnotowano kolejnej próby sprzedaży tego słynnego klejnotu, nie wiadomo więc, jaką wartość osiągnąłby on po wystawieniu na aukcji dzisiaj. Można go za to podziwiać w inny sposób – na wielu międzynarodowych wystawach, na których gości jako eksponat.
Muzealna sława
W latach 2003 i 2005 Moussaieff Red można było oglądać w amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej Smithsonian Institution. W 2003 roku gościł on na wystawie „Splendor of Diamonds”, która była czynna od 27 czerwca do 30 września w Waszyngtonie i przyciągnęła tysiące wielbicieli tych cennych kamieni szlachetnych. Obok tego czerwonego klejnotu wystawiono też takie sławy, jak Millennium Star, Heart of Eternity, Steinmetz Pink czy Ocean Dream.
Moussaieff Red – wśród ośmiu najpiękniejszych
Z kolei na przełomie lat 2005 i 2006 Moussaieff Red był gwiazdą wystawy „Diamenty” prezentującej osiem starannie wybranych eksponatów reklamowanych jako najpiękniejsze kamienie na świecie. Do tej elitarnej grupy zaliczono też Millennium Star, Steinmetz Pink, Incomparable, Ocean Dream, Heart of Eternity, Alnatt oraz 616 (diamentowy samorodek, który nie posiadał jeszcze swojej nazwy). Oprócz tych klejnotów w dniach od 8 lipca 2005 roku do 26 lutego 2006 pokazano także takie okazy, jak Eureka, Shah Jahaan, kamienie z kolekcji Aurora oraz 296 naturalnie kolorowych brylantów o łącznej masie 267,45 karata.
Charakterystyka słynnego klejnotu
Moussaieff Red to trójkątny minerał w szlifie brylantowym. Jego najważniejszą cechą jest charakterystyczny kolor, który sklasyfikowano jako fantazyjnie czerwony (lub rubinowo czerwony). Czystość kamienia to IF (internally flawless – wewnętrznie bez skazy), a masa wynosi 5,11 karata. Dzięki temu rozmiarowi po analizie w laboratorium gemmologicznym GIA zyskał on zaszczytne pierwsze miejsce w klasyfikacji największych czerwonych diamentów na świecie. Za tak unikatowymi cechami musi też kryć się odpowiednio wysoka wartość – w 2002 roku Moussaieff Red wyceniono na 8 milionów dolarów. Dziś prawdopodobnie kosztowałby jeszcze więcej.
Wyjątkowa barwa
Dzięki swojemu unikatowemu kolorowi kamień ten zalicza się do diamentów typu IIa. Są one niezwykle rzadkie – szacuje się, że stanowią zaledwie 0,1% wszystkich naturalnie występujących klejnotów tego typu. Czym się charakteryzują? W ich strukturze krystalicznej nie ma atomów azotu. Zazwyczaj daje to przezroczystą barwę, ale w wyjątkowych przypadkach powstają też fantazyjne odcienie, takie jak różowy, fioletowy lub właśnie czerwony. Jak to możliwe? Za kolor minerału odpowiadają albo zawartość atomów azotu, albo odkształcenia plastyczne powstałe podczas przedostawania się tych cennych minerałów do płytszych warstw skorupy ziemskiej.
Tak właśnie stało się z kamieniem Moussaieff Red, dzięki czemu dołączył on do prestiżowej grupy certyfikowanych czerwonych diamentów. Eksperci szacują, że znajduje się w niej zaledwie około 20 klejnotów z całego świata. Dlatego możliwość zobaczenia jednego z nich na żywo jest nie lada gratką. Wystawienie go na sprzedaż byłoby zatem sensacją na skalę międzynarodową. Przed transakcją, w której wziął udział Moussaieff Red, wcześniejsza aukcja z tego typu klejnotem odbyła się w 1987 roku. Wtedy właśnie 0,95-karatowy Hancock Red wylicytowano za 880 tysięcy dolarów. Trzeba było więc czekać kolejne 14 lat, aby ponownie móc zakupić diament o takiej barwie.
Unikat na skalę światową
O wyjątkowości kolorowych brylantów typu IIa świadczą chociażby wyliczenia, których dokonano w kopalniach Argyle w Australii. Odkryto tam, że na jeden karat różowego diamentu produkowanych jest milion karatów wszystkich klejnotów tego typu. A więc różowe kamienie stanowią zaledwie 0,0001% wszystkich pochodzących z tego miejsca. Czerwone klejnoty są jeszcze rzadsze i – co za tym idzie – bardziej wyjątkowe. Ich częstotliwość występowania jest więc jeszcze mniejsza niż 0,0001%. To również miało niemały wpływ na wysoką wartość Moussaieff Red.
Picasso wśród różowych diamentów – takim mianem został nazwany imponujący 14,93-karatowy kamień szlachetny Pink Promise Diamond, który 28 listopada został sprzedany na aukcji Christie’s Magnificent Jewels w Hong Kongu. Zwycięzca licytacji zapłacił za niego imponującą kwotę prawie 32 milionów dolarów.
Ponad 2 miliony dolarów za karat Pink Promise Diamond
Nowy właściciel wylicytował ten cenny klejnot za dokładnie 31 milionów 861 tysięcy dolarów. Masa diamentu wynosi 14,93 karata, a więc każdy z tych karatów kosztował kolekcjonera aż 2,13 miliona dolarów. Eksperci szacowali, że osiągnie on cenę od 28 do 42 milionów dolarów. Imponujące 32 miliony i tak znajdują się więc bliżej dolnej granicy tych przewidywań. Z taką kwotą Pink Promise Diamond znajduje się na drugim miejscu wśród najdroższych minerałów tego typu. Nie pobił bowiem światowego rekordu ustanowionego w grudniu 2009 roku. Wtedy właśnie – również na aukcji Christie’s w Hong Kongu – sporo mniejszy, bo 5-karatowy kamień o tej samej barwie został sprzedany za niemal 11 milionów dolarów. Dało to dokładnie rekordowe 2 miliony 155 tysięcy 332 dolary za karat.
Odważne zmiany poprzedniego właściciela
Zjawiskowy różowy diament został w 2013 roku zakupiony przez gemmologa i jubilera Stephena Silvera. Sprzedano go wówczas jako 16,21-karatowy kamień o barwie fancy intense pink (fantazyjnie intensywny różowy). Nowy właściciel stwierdził jednak, że wystarczy delikatnie oszlifować nowy nabytek, aby jeszcze lepiej wydobyć jego blask i poprawić barwę. Z pomocą doświadczonego szlifierza postanowił podjąć się tego niezwykle trudnego zadania. Planowanie zmian, a następnie obróbka jubilerska zajęła im kilka lat, ale podjęte ryzyko się opłaciło. Po zakończeniu prac klejnot ponownie poddano analizie w laboratorium gemmologicznym GIA, którego eksperci potwierdzili, że jego parametry znacznie się poprawiły. A tym samym wzrosła również jego wartość.
Skąd cena różowego diamentu?
Rahul Kadakia pełniący funkcję International Head of Jewellery w domu aukcyjnym Christie’s powiedział, że Pink Promise Diamond to prawdziwy Picasso w świecie różowych diamentów. Po obróbce zleconej przez Silvera niezwykle rzadki klejnot został bowiem sklasyfikowany przez ekspertów GIA jako fancy vivid pink (fantazyjnie żywy różowy), co jest najwyżej cenioną barwą wśród kamieni szlachetnych. Szacuje się, że zaledwie jeden na 1000 minerałów tego typu otrzymuje taką klasyfikację. Dodatkowo jego czystość to VVS1, a szlif jest owalny. Jest także ozdobą typu IIa, co oznacza, że należy do unikatowej grupy zaledwie 2% naturalnych diamentów wydobywanych na świecie. Ozdabia on biżuterię, w której został otoczony mniejszymi przezroczystymi brylantami. Właśnie w takiej postaci zjawiskowego pierścienia trafił na aukcję w Hong Kongu.